Hướng dẫn xác định khía cạnh môi trường theo ISO  14001:2015

Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng chú trọng đến phát triển bền vững và đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001:2015, việc xác định khía cạnh môi trường và khía cạnh môi trường nổi bật đóng vai trò rất quan trọng. Đây không chỉ là nền tảng để quản lý môi trường hiệu quả mà còn giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hình ảnh thương hiệu. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết để xác định các khía cạnh môi trường và khía cạnh môi trường nổi bật trong doanh nghiệp.

1. Khía cạnh môi trường là gì?

Theo định nghĩa 3.2.2 trong ISO 14001:2015 thì “Khía cạnh môi trường là yếu tố của các hoạt động hoặc sản phẩm hoặc dịch vụ của tổ chức (3.1.4) tương tác hoặc có thể tương tác với môi trường (3.2.1).. Khía cạnh môi trường có ý nghĩa là một khía cạnh có hoặc có thể gây tác động đáng kể đến môi trường”

Theo định nghĩa 3.2.4 trong ISO 14001:2015 thì “Tác động môi trường là bất kỳ thay đổi nào của môi trường (3.2.1), dù có lợi hoặc bất lợi, do một phần hay toàn bộ các khía cạnh môi trường (3.2.2) của một tổ chức (3.1.4) gây ra".

Trong đó cụm từ "Môi trường được hiểu là những thứ bao quanh nơi hoạt động của một tổ chức (3.1.4) bao gồm không khí, nước, đất, nguồn tài nguyên thiên nhiên, hệ thực vật, hệ động vật, con người và các mối quan hệ qua lại của chúng"

2. Cách xác định khía cạnh môi trường.

Từ định nghĩa này chúng ta cũng thể thấy, để xác định khía cạnh môi trường một cách đầy đủ thì Doanh nghiệp của bạn cần phải thực hiện qua 3 bước cơ bản:

Bước 1: Xác định các hoạt động, sản phẩm hoặc dịch vụ của tổ chức.

Các hoạt động này bao gồm cả các hoạt động chính, hoạt động hỗ trợ, các hoạt động mà Doanh nghiệp thực hiện bên trong hoặc bên ngoài cơ sở sản xuất kinh doanh của mình. Các phòng ban trong Doanh nghiệp nên cùng tham gia xác định các khía cạnh môi trường

Ví dụ: một doanh nghiệp sản xuất, gia công cơ khí thì các hoạt động bao gồm:

Bước 2: Xác định các yếu tố gây tác động đến môi trường phát sinh từ các hoạt động này (Khía cạnh môi trường).

Các yếu tố phát sinh từ hoạt động này có thể liên quan đến:

• Đầu vào cho hoạt động như: Nguyên, vật liệu, năng lượng được sử dụng (nước, điện, hóa chất, xăng, dầu, than đá…).
• Quá trình thực hiện hoạt động như: vận hành thiết bị (tiếng ổn, rung động…), gá, lắp, hàn (phát sinh khí thải, chất thải rắn, dầu, mỡ…).
• Đầu ra các hoạt động hoặc sản phẩm sau sử dụng (rác thải nhựa, pin, thiết bị điện tử).

Với ví dụ Doanh nghiệp ở trên các Khía cạnh môi trường có thể bao gồm:

Lưu ý: Khi xác định khía cạnh môi trường cần phải quan tâm đến khía cạnh môi trường phát sinh trong suốt vòng đời sản phẩm (gồm cả sử dụng và hủy bỏ sản phẩm) . Các khía cạnh phát sinh trong trạng thái bất thường hoặc khẩn cấp (ví dụ có một số chất độc phát sinh khi bị cháy)

Bước 3: Chỉ rõ tác động môi trường do các yếu tố gây ra.

Với mỗi khía cạnh môi trường được nhận diện, tổ chức cần phải xác định tác động của chúng tới với môi trường. Điều này tăng mức độ hiểu biết về khía cạnh môi trường của tổ chức đồng thời cũng làm cơ sở để đánh giá và xác định các khía cạnh môi trường nổi bật.

Với ví dụ Doanh nghiệp ở trên các động môi trường có thể bao gồm:

3. Xác định khía cạnh nổi bật

Về cơ bản, Các khía cạnh môi trường của Doanh nghiệp thì đều phải quản lý. Tuy nhiên Doanh nghiệp không thể đủ nguồn lực để có thể quản lý mọi khía cạnh môi trường của mình được. Vì vậy để hiệu quả, Doanh nghiệp cần phải xác định các khía cạnh môi trường nổi bật, những khía cạnh môi trường tác động gây tác động đáng kể đến môi trường.

Để xác định khía cạnh môi trường nổi bật thì Doanh nghiệp phải xây dựng tiêu chí đánh giá. Các tiêu chí này có thể dựa trên:

• Quy mô và mức độ nghiêm trọng của tác động.
• Tần suất xảy ra.
• Yêu cầu pháp lý liên quan.
• Mối quan tâm từ các bên liên quan (khách hàng, cộng đồng, cơ quan quản lý).

Doanh nghiệp có thể sử dụng thang điểm cho từng tiêu chí, các khía cạnh môi trường có điểm cao sẽ được phân loại là Khía cạnh môi trường nổi bật.
Ví dụ:
Nếu một nhà máy phát sinh lượng lớn khí thải SO2 vượt ngưỡng pháp luật, đây được coi là một khía cạnh môi trường nổi bật.
Sử dụng một lượng lớn nước ngầm trong sản xuất tại khu vực có nguy cơ cạn kiệt nước cũng có thể được xem là khía cạnh nổi bật.

Một điểm quan trọng nữa là các khía cạnh môi trường này, sau khi xác định sẽ phải được xem xét lại định kỳ đặc biệt là khi có sự thay đổi về mặt công nghệ, sản phẩm, phương pháp gia công chế tạo…

Xác định khía cạnh môi trường không chỉ là yêu cầu tuân thủ ISO 14001:2015 mà còn là một bước quan trọng trong việc xây dựng Hệ thống quản lý Môi trường, giúp Doanh nghiệp triển bền vững. Doanh nghiệp cần thực hiện đánh giá định kỳ và cải tiến liên tục để tối ưu hóa tác động tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết và đào tạo chuyên sâu về ISO 14001:2015! Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình phát triển bền vững.